Spirale (bes)konačnog - Nataša Nikčević

Moj stvarni doživljaj je bio doživljaj ili beskonačnog trajanja, ili vječne sadašnjosti sačinjene od jednog neprestano promjenljivog otkrovenja, Oldous Haksli , Vrata percepcije: Raj i Pakao, IP Esoteria, Beograd, 2005.

Crnogorska umjetnica Gordana Kuč i u novom projektu The time is now (Vrijeme je sada) problematizuje kategoriju i kretanje vremena, ‘’vječnu sadašnjost sačinjenu od jednog neprestano promjenjivog otkrovenja’’, koristeći raznorodne strategije formalizacije, često nekonvencionalne, kojima uspješno izbjegava usidravanje samo jednog značenja djela. Ekvivalenat vremena, onog sada i/ili beskonačnog, njegov pregnatni znak je spirala-kriva linija koja opisuje jednake zavoje oko ose, imanentna svakom kretanju. Spirala je analogija prirodnih formi kretanja ali i gibanja univerzuma, u različitim civilizacijama i kulturama simbol je života, a Jung je smatrao da ima i religiozne reference. Sva ta polimorfna i izukrštana značenja spirale mogu emanirati one na kvadrima - objektima Gordane Kuč. Međutim, čini se da je generiranje radova s bitno različitih pozicija - vrlo intimno preispitivanje sopstva, lišeno pretencioznosti, bez patosa, velikih priča, retorike, narativnosti.

Elementi rada The time is now slikani su na platnu, četkom i prstima, različitog inteziteta i tonaliteta složene ljubičaste boje. Spirale, neke od njih, vibriraju naprijed i natrag, prema unutra i prema spolja, implicirajući gustinom i vrtloženjem neizmjerljivost. Druge su fragilne, delikatne, gotovo dematerijalizovane, lazurno ljubičaste, njihovo kretanje je gotovo minimalno, pa je latentna drama i strast prethodnih ustupila mjesto ravnoteži, miru...Spirale slika u mnogobrojnim varijacijama-više njih ili samo jednu. Strategija struktuiranja pojedinih, onih koje materijalizuje prstima, je jedan od mogućih upisa vlastitog otiska u vremenu, vlastitog bića. Tamni, duboki nanosi ljubičaste ili njeni lazurni prelivi, tradicionalno već markiraju mistično, spekulativno, metafizičko... ali upotreba ljubičastih pigmenata nije iz polja simbolike, već je inicirana karakterstikama boje. Spiralu kao oblik koristila je i u ambijentalnom radu Zapisi sa putovanja I, iz 1997. godine, na Cetinjskom bijenalu, čija je velika tema istraživanje sopstva, beskonačnost i prostor. Strukturu ovog rada činilo je devet spiralnih elemenata-traka crteža, koji su neka vrsta intimnih zapisa, pričvršćenih na metalnim oprugama, spolja i iznutra. Galerijski prostor, odnosno njegov fizis postaje referencijalni elemenat rada koji prelazi u poezis jer je posmatrač bio izazvan da uđe u taj spiralni tunel-tjeskobni lavirint, odnosno na tjelesno prisustvo u radu i bivanje. (To je, takođe, cjelina istih djelova-traka crteža, kojima emanira beskonačnost, samoću, izolaciju, strepnju, uznemirenost u lagunama vlastitog bića, projekciju sopstva). Fizis prelazi u poezis i u radu The time is now - umjetnica boji zidove u istu nijansu purpura da bi izbjegla auru izuzetnosti umjetničkog djela, što je neka vrsta subverzije pojedinih paradigmi umjetnosti. Ljubičasta boja galerijskih zidova kao i galerijsko osvjetljenje (osvjetljena je i „pozadina“) je i u funkciji sagledavanja segmenata rada kao cjeline in situ. U ambijentalnim radovima The time is now, Zapisi sa putovanja I namjerno je izazvano pomjeranje značenja od sopstvenog ka opštem, od prepoznatog ka nepoznatom.

Svi elementi objekata The time is now su istih dimenzija, zamišljeni i postavljeni kao mobilan niz, s potencijom variranja u prostoru. Prostor kao kategorija i vrijeme su uvezujuća tematska ovojnica i ciklusa Interval. Interval-međuprostor, odstojanje, razdaljina, razmak, praznina između čega, međuvrijeme, razlika visina između dva tona je naziv izložbe u Kusleovoj kući u Podgorici. Prašina koja se skupljala i taložila u ateljeu, a u našem uobičajenom sistemu znakova je nešto nedopustivo, što treba ukloniti, očistiti, nepoželjno je, postaje primarni, pažljivo i inventivno izabrani materijal u formalizaciji djela. Ta tvar, označitelj i protoka vremena, upućuje na kompleksne umnožene i izukrštane semantičke slojeve radova, nastalih 2005. godine. Nekonvencionalnu i neuobičajenu materiju u gradnji slike, aplicira na različite načine na bijelo platno, gotovo poštujući neke klasične slikarske vrijednosti-lazuri, faktura, kompozicija... Prašina je raspršena, disperzivna, kao u kosmosu, a na slikama se nazire neka vrsta jezgra i magline - slične se registruju i u svemiru poslije prolaska kometa... Na nekim od njih zgrušavanje je potencirano i veliki prasak doživljava krešendo. Sukobi i kretanja materije djelom su nepredvidivi, promjenljivi, jer ‘’promjena nije privid, nego bit života’’, sa čim umjetnica računa, pa čak i sa efektom entropije jer se i na ovim radovima skida, ali i taloži prašina.

I ovaj operativni postupak kao i inventivno osmišljen koridor ulaska publike-pregrađen galerijski prostor i traženje ulaza (u funkciji je bio drugi koji nije glavni), otkriva dominantnu intimističku i meditativnu dimenziju u poetici Gordane Kuč, koja koristi različite strategije umjetničke formalizacije, utemeljene na iskustvima minamal-arta, analitičkog slikarastva, neokonceptualne umjetnosti.

Za nju je umjetnost mogućnost otkrivanja i razumijevanja Svijeta, Bića i Nebića, koja podrazumijeva potpunu posvećenost, umjetnošću se preispitiju i označavaju neka od temeljnih pitanja i relacija: sopstvo-opšte, konačno-beskonačno, stvarno i moguće, realno i pretpostavljeno, poznatoi nepoznato...